Refleksje z ostatniego Pożegnania Prof. Juliuszowi Chrościckiemu
Wacław Holewiński - penetrujący rewiry historii
Dwunastu na Trzynastego
|
 |
|
Teresa Kaczorowska Wydawca ZLM OD AUTORA Książka ta jest wynikiem moich spotkań z rodakami, którzy stali się emigrantami przez wprowadzenie w Polsce, 13 grudnia 1981 roku, stanu wojennego. Wybrałam dwunastu z licznej - niektórzy badacze oceniają, że dwumilionowej emigracji solidarnościowej - aby na przykładzie dwunastu losów uświadomić jak stan wojenny, ogłoszony w kraju środkowej Europy pod koniec XX wieku i trwający niemal dwa lata, przyczynił się do pozbawienia setek tysięcy Polaków nadziei i ojczyzny. Doprowadził do rozbicia ich rodzin, utraty przyjaciół, domów, czy profesji. Spowodował poniewierkę po całym świecie bezdomnych polskich patriotów, czasami nawet ich wykorzenienie, choć większość z nich do dziś jest wrażliwa na polskie sprawy. Całe szczęście, że wielu wygnańców poradziło sobie w życiu na obczyźnie. Za to Polska straciła rzeszę zdolnych i cennych, wykształconych i operatywnych obywateli, którzy dziś pracują na imię oraz sukces innych krajów globu. Z większością moich dwunastu bohaterów spotkałam się w nowym miejscu osiedlenia. Znalazłam ich na obydwu półkulach, w siedmiu państwach: Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Francji, Belgii, Włoszech, Szwajcarii i na Węgrzech. Na podstawie rozmów z nimi powstało dwanaście dokumentalnych reportaży. Pokazują one typowych, ale i wyjątkowych emigrantów stanu wojennego - bohaterów tamtego niezwykle dramatycznego czasu. Przybliżają zarówno aktywnych działaczy NSZZ „Solidarność”, jak i osoby, które stan wojenny zastał w innych krajach i postanowiły już do swojej ojczyzny nad Wisłą nie powrócić. Są wśród nich intelektualiści, naukowcy i biznesmeni, którym stan wojenny pokrzyżował plany, wygnał z Polski, skomplikował rozwój i przeważnie uniemożliwił pełną karierę poza krajem. Są artyści, którzy z mozołem i od nowa musieli w obcych państwach budować swoje twórcze warsztaty i kontakty. Są też aktywni bojownicy o wolną Polskę, głównie robotnicy – i to oni zapłacili najwyższą cenę za walkę o Niepodległą. Moje badania w Instytucie Pamięci Narodowej, które uzupełniają opowieści niektórych bohaterów tej książki, ideologicznych, oddanych działaczy NSZZ „Solidarność” - pokazują okrucieństwo wobec nich aparatu przemocy PRL, mało znane mechanizmy funkcjonowania państwa totalitarnego, ujawniają oblicze Polski Ludowej jako kraju walczącego z własnym narodem. Publikacja Dwunastu na trzynastego jest moją autorską propozycją na przypomnienie Polakom, szczególnie młodym, ogłoszonego trzydzieści lat temu przez władze PRL stanu wojennego i jego skutków. Jest to obecnie bardzo ważne. Stan wojenny z 13 grudnia 1981 roku nie został bowiem do dziś rozliczony, a nawet oficjalnie niepotępiony. Odpowiedzialnych za jego wprowadzenie nie tylko nie osądzono i nie ukarano, ale w ostatnich latach stają się oni wręcz bohaterami i ludźmi honoru… Natomiast zasłużeni w walce z reżimem komunistycznym o wolną Polskę są wymazywani z szerszej świadomości narodowej, niedoceniani, często wegetują w nędzy, albo – jak w przypadku emigrantów stanu wojennego – całkowicie skazywani na wydalenie i zapomnienie. Mam nadzieję, że książka ta – a praca nad nią trwała długo, bo aż osiem lat, gdyż nie otrzymałam żadnego stypendium, więc pisałam ją trochę przy okazji, obok moich innych prac, badań i wyjazdów - zyska przychylność Czytelników. Sądzę też, że będzie doskonałym uzupełnieniem głębszych badań naukowych i dyskursu nad najnowszą historią Polski. Problematyka polskiej emigracji stanu wojennego jest bowiem niezmiernie interesująca, ale do tej pory mało przebadana. Mimo iż była skutkiem kolejnego zrywu niepodległościowego narodu i wpisuje się w długą tradycję polskich emigracji. Całe szczęście, że finał walki z komunizmem zakończył się sukcesem, choć w ocenie większości bohaterów tej książki – sukcesem jeszcze niepełnym. Dziękuję wszystkim, którzy pomogli mi w wydaniu tej publikacji. Teresa Kaczorowska 15 października 2011 |
